İslam Estetiği- Turan Koç

Turan Koç’un İslam Estetiği adlı çalışması ülkemizde ve dahi tüm dünyada bu alanda nazari çalışmaların olmadığı yönündeki tespitlerle açılır, çalışmaların ekseriyetle sanat tarihi ve belirli bir dönem veya coğrafyayla sınırlandırıldığını söyler. Bu bakımdan, İslam estetiğinin mahiyetini ve boyutlarını felsefi bir tarzda, analitik bir yöntemle ve temel teşkil edecek kavramlar önererek tartışması bakımından Koç’un eseri, Türkçede bir ilktir. İslam sanatını İslam’ın varlık, bilgi ve ahlakı kapsayan dünya görüşü ve metafiziğiyle bütünlük içinde ele alarak, İslam sanatının temel prensiplerini, doktriner kavramlarını ortaya koymaya çalışır. Bu bağlamda Koç, İslam sanatını üçlü bir sac ayağa oturtur: Tevhit, İhsan ve Kur’an. Tevhit bahsi, İslam’ın özü olan tevhit ilkesinin, sanatta temsil ve tenzih ile nasıl ifade edildiğini irdeler. İhsan ise İslam’da bireyin güzel olanı yapmakla mükellef olması bakımından, cemal, hüsn ve kubuh kavramlarını sanatçının sanat ve tanrı ile ilişkisinin ne’liği bakımından ele alınır. Üçüncü öge olarak Kur’an ise, bizatihi kendisi, Allah’ın yaratması, bir eseri olarak tetkik edildiğinde İslam sanatçısı için eserinin nasıl olması gerektiğine dair ölçüleri bulabileceği bir merciidir. Koç’un eseri, İslam estetiği üzerine düşünmeye başlamak için önemli bir ilk adım.

Burcu Bayer